માગસર મહિનાની અંઘારી એટલે કે શુક્લ પક્ષની અગિયારશના દિવસે ગીતા જયંતિની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. આ તહેવાર હિન્દૂ ઘર્મમાં ખાસ મહત્વ ઘરાવે છે. વિશ્વમાં કયાંય કોઈ પણ પવિત્ર ગ્રંથનો જન્મદિવસ ઉજવવામાં આવતો નથી. ફક્ત શ્રીમદ્ ભગવદ ગીતા એક એવુ પુસ્તક છે કે જેની જન્મજયંતિ ઉજવવામાં આવે છે.
હિન્દુ ધર્મના સૌથી મોટા પુસ્તક શ્રીમદ ભગવત ગીતાના જન્મદિવસને ગીતા જયંતિ કહેવામાં આવે છે.ભગવદ ગીતાને હિન્દુ ઘર્મમાં સર્વોચ્ચ સ્થાન માનવામાં આવે છે, તેને સૌથી પવિત્ર ગ્રંથ માનવામાં આવે છે. કુરુક્ષેત્રના યુદ્ધમાં, અર્જુન, તેના મિત્રો તથા સ્વજનોને તેની સામે દુશ્મન તરીકે જોઈને, વિચલિત થઈ જાય છે અને શસ્ત્રો ઉપાડવાનો ઇનકાર કરે છે. ત્યારે ભગવાન કૃષ્ણે સ્વયં અર્જુનને માનવ ધર્મ અને કર્મ વિશે શીખવી છે. આ ઉપદેશ શ્રીમદ ભગવદ ગીતામાં લખાયેલો છે, જેમાં માનવ જાતિના તમામ ધર્મો અને કર્મોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.
કુરુક્ષેત્રનું મેદાન શ્રીમદ ભગવદ ગીતાનું મૂળ સ્થાન છે, એવું કહેવાય છે કે શ્રીમદ ભગવદ ગીતાનો જન્મ કલિયુગની શરૂઆતના 30 વર્ષ પહેલા જ થયો હતો, જેને નંદી ઘોષ રથના સારથિ તરીકે સ્વયં શ્રી કૃષ્ણએ જન્મ આપ્યો હતો. ગીતાનો જન્મ આજથી લગભગ 5140 વર્ષ પહેલા થયો હતો.
ગીતા જયંતિ મોક્ષદા એકાદશીના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે ભગવદ્ ગીતાનું વાંચન અને શ્રવણ ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે.આ ખાસ દિવસે હિંદુ ધર્મગ્રંથ ગીતા,ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ અને મહર્ષિ વેદ વ્યાસજીની પૂજા કરવામાં આવે છે.
મૂળ ભગવદ્ ગીતા સંસ્કૃતમાં રચાયેલી છે, જેમાં કુલ ૧૮ અધ્યાય અને ૭૦૦ શ્લોકો છે. જેમાં જ્ઞાન યોગ, કર્મયોગ અને ભક્તિ યોગની ચર્ચા કરવામાં આવે છે. આમાં પ્રથમ 6 અધ્યાયોમાં કર્મયોગ ત્યારબાદ 6 અધ્યાયોમાં જ્ઞાન યોગ અને છેલ્લા 6 અધ્યાયોમાં ભક્તિ યોગનો ઉપદેશ આપવામાં આવ્યો છે. શ્રીમદ ભગવત ગીતાના થોડાક શ્લોકોના અપવાદ સિવાય, આદી ગીતા અનુષ્ટુપ છંદમાં રચાયેલ છે. ગીતાનો સમયકાળ આશરે ઇ.સ. પૂર્વે ૩૦૬૬નો માનવામાં આવે છે.
Contents
ગીતા જયંતિનું મહત્વ
ગીતા જયંતિનુ ખાસ મહત્વ એટલા માટે છે કે શ્રીમદ ભગવત ગીતા એ હિન્દૂ ઘર્મનો મુખ્ય ઘર્મ ગ્રંથ છે. જેમાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે સ્વંયમ કુરુક્ષેત્રના યુદ્ઘમાં જે ઉ૫દેશ આપ્યો હતો તેનુ વર્ણન થયેલુ છે. ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે અર્જુનને સાચા ખોટાનો ભેદ સમજાવ્યો હતો તે શ્લોક સ્વરૂપે વર્ણવેલ છે. માનવે દરેક ૫રિસ્થિતમાં ઘૈયથી કામ લેવુ અને આ મહામુલા માનવ જીવનનો સાચા અને સારા કાર્યોમાં ઉ૫યોગ કરવો તે શ્રીમદ ભગવત ગીતામાંથી શીખવા મળે છે.
એમ કહેવાય છે કે આ૫ણને કોઇ ૫ણ મુશ્કેલી હોય તો તેનો રસ્તો શ્રીમદ ભગવત ગીતામાંથી મળી રહે છે. શ્રીમદ ભગવત ગીતાએ બીજા ઘર્મના ઘર્મગ્રંથો ખાસ રીતે અલગ ૫ડે છે કારણે બીજા ધર્મગ્રંથની જેમ શ્રીમદ ભગવદ ગીતા કશું કરવા માટે આગ્રહ કરતી નથી, પરંતુ સાચો માર્ગ બતાવી માનવને નિર્ણય લેવા માટે સ્વતંત્રતા આપે છે.
શ્રીમદ ગીતામાં અર્જુન માનવનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે અને માનવ તરફથી ભગવાન કૃષ્ણને જીવનને લગતા વિવિધ પ્રશ્નો પુછે છે. શ્રીમદ ભગવદ ગીતાના ઉ૫દેશ મુજબ માનવ-જીવન એક યુદ્ધ છે જેમાં દરેકે લડવું પડે. યુદ્ધમાં પીછેહઠ કર્યા વગર આગળ વધવું તે જ ગીતાનો સંદેશ છે.
મહાત્મા ગાંધીજીએ ગીતા વિશે પોતાનો અભિપ્રાય જણણાવતાં કહયુ હતુ કે – ”મને જન્મ આપનારી મા તો ચાલી ગઈ, પરંતુ સંકટના સમયે ગીતામાતા પાસે જવાનું શીખી ગયો છુ. જે મનુષ્ય ગીતાનો ભક્ત બને છે, તેના માટે નિરાશાની કોઈ જગ્યા હેતી નથી. તે મનુષ્ય હંમેશા આનંદમાં રહે છે. હું તો ઇચ્છુ છુ કે ગીતા રાષ્ટ્રીય શાળાઓમાં જ નહીં પરંતુ પ્રત્યેક શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં ભણાવવામાં આવે. એક હિંદુ બાળક કે બાલિકા માટે ગીતા જ્ઞાન ન હોવુ તે શરમની વાત હોવી જોઈએ.”
વિનોબા ભાવેજીના તેમના પુસ્તક ગીતા પ્રવચનમાં કહયુ છે કે – ”મારું શરીર માના દૂધથી પોષાયું છે. પણ તેથીએ વિશેષ મારું હૃદય અને મારી બુદ્ધિ એ બંનેનું પોષણ ગીતાના દૂધથી થયું છે.
આ ૫ણ વાંચો:-
હું આશા રાખું છું કે તમને અમારો ગીતા જયંતિનું મહત્વ (geeta jayanti) નો લેખ ખૂબ જ ગમ્યો હશે. અમે આવા વિવિઘ વિષયો ૫ર જાણવા જેવુ, ગુજરાતી નિબંધ અમારા બ્લોગ પર પ્રકાશિત કરતાં રહીશું. જો તમને ખરેખર કંઈક નવું જાણવા મળ્યું હોય અને આ લેખ ઉપયોગી બન્યો હોય તો તમારા મિત્રો સાથે share કરવાનું ભૂલશો નહીં. તમારી એક like, comment અને share અમને વધુ લખવાની અને તમને અવનવી માહિતી પૂરી પાડવા માટે પ્રેરકબળ આપે છે. તમે અમને ફેસબુક, ટેલીગ્રામ, ઇન્સ્ટાગ્રામ, યુટ્યૂબ પર ફોલો કરી શકો છો.
અહીં “ગીતા જયંતિ” વિશે માહિતી અને તેનું મહત્વ 2025 માટે ગુજરાતીમાં આપેલું છે:
📖 ગીતા જયંતિનું મહત્વ – Geeta Jayanti 2025
ગીતા જયંતિ એ દિવસે મનાવવામાં આવે છે, જ્યારે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે કુરુક્ષેત્રના યુદ્ધમાં અર્જુનને શ્રીમદ ભગવદ્ ગીતા ઉપદેશ આપ્યો હતો. આ દિવસને હિંદુ ધર્મમાં એક પાવન તિથિ તરીકે માનવામાં આવે છે.
📅 ગીતા જયંતિ 2025 ક્યારે છે?
તારીખ: 2 ડિસેમ્બર 2025 (મંગળવાર)
તિથિ: માર્ગશિર્ષ મહિનાની શુક્લ એકાદશી
(જેને “મોક્ષદા એકાદશી” પણ કહે છે)
🕉️ ગીતા જયંતિનું મહત્વ:
-
✅ ધર્મ અને કર્તવ્યનો ઉદ્દેશ:
ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે અર્જુનને “કર્મ કરો અને ફળની ચિંતા ન કરો” જેવી અમૂલ્ય શીખ આપી. -
✅ અધ્યાત્મિક જાગૃતિ:
ગીતા જીવન જીવવાની એક દિશા આપે છે – ધ્યાન, ભક્તિ, કર્મયોગ, જ્ઞાનયોગ જેવી માર્ગદર્શિકા આપે છે. -
✅ નૈતિકતા અને જીવન મૂલ્યો:
ગીતા માણસને સાચા માર્ગ પર ચાલવા અને આત્મવિશ્વાસ સાથે જીવન જીવવા પ્રેરણા આપે છે. -
✅ આધ્યાત્મિક ગ્રંથ તરીકે મહત્વ:
શ્રીમદ ભગવદ્ ગીતા માત્ર હિંદુઓ માટે નહીં, પણ સમગ્ર માનવજાત માટે એક અધ્યાત્મિક માર્ગદર્શિકા છે.
🙏 ગીતા જયંતિ કેવી રીતે ઉજવાય છે?
-
મંદિરોમાં ગીતા પાઠ થાય છે
-
સદ્ગ્રંથોના વાચન, ભક્તિ સંકીર્તન અને પ્રવચન થાય છે
-
કેટલાક લોકો આ દિવસે ઉપવાસ રાખે છે
-
શાળાઓ અને સંસ્થાઓમાં ગીતા શ્લોક સ્પર્ધા પણ થાય છે
📘 ગીતા ની કેટલીક પ્રસિદ્ધ શ્લોકો:
કર્મણ્યેવાધિકારસ્તે મા ફલેષુ કદાચન।
મા કર્મફલહેતુરભૂર્મા તે સંગોઽસ્ત્વકર્મણિ॥
(અધ્યાય 2, શ્લોક 47)
અર્થ: તમારો અધિકાર માત્ર કર્મ પર છે, ફળ પર નહિ.
✨ નિષ્કર્ષ:
ગીતા જયંતિ માત્ર ધાર્મિક તહેવાર નહિ, પણ જીવનમાં સાર્થકતા લાવતો દિવસ છે. ભગવાન કૃષ્ણના ઉપદેશ આજે પણ તેટલાજ મૂલ્યવાન છે જેટલા મહાભારતના યુદ્ધ દરમિયાન હતા.
જો તમે “શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા”નાં 18 અધ્યાયોનો સાર/શ્લોકો પણ ઇચ્છતા હો તો પણ જણાવો, હું સરળ ભાષામાં આપી શકું.