ભારત રત્ન એવોર્ડ PDF યાદી | Bharat Ratna Award list in Gujarati

by

ભારત રત્ન ભારતનો સર્વોચ્ચ નાગરિક પુરસ્કાર છે જે અસાધારણ રાષ્ટ્રીય સેવા માટે એનાયત કરવામાં આવે છે. આ સેવાઓમાં કળા, સાહિત્ય, વિજ્ઞાન, જાહેર સેવા અને રમતગમતનો સમાવેશ થાય છે. પહેલા રમતગમતનો તેમાં સમાવેશ કરવામાં આવેલ ન હોતો જે બાદમાં યાદીમાં સમાવિષ્ટ કરવામાં આવેલ. આ સન્માન 2 જાન્યુઆરી 1954 ના રોજ ભારતના તત્કાલિન રાષ્ટ્રપતિ રાજેન્દ્ર પ્રસાદ દ્વારા સ્થાપિત કરવામાં આવ્યો હતો.

અન્ય અલંકરણોની જેમ, આ સન્માનનો પણ નામ સાથે શીર્ષક તરીકે ઉપયોગ કરી શકાતો નથી. શરૂઆતમાં આ સન્માન મરણોત્તર આપવાની કોઈ જોગવાઈ ન હતી, પરંતુ વર્ષ 1955માં આ જોગવાઈ પાછળથી ઉમેરવામાં આવી. જેના કારણે મૃત્યુ પછી પણ આ સન્માન લોકોને મળવા લાગ્યું છે. અત્યાર સુધી આ સન્માન 12 લોકોને મરણોત્તર આપવામાં આવ્યું છે, પરંતુ સુભાષ ચંદ્ર બોઝને જાહેર કરાયેલ સન્માન પાછું ખેંચી લીધા બાદ મરણોત્તર સન્માન મેળવનારા લોકોની સંખ્યા 11 ગણી શકાય. એક વર્ષમાં વધુમાં વધુ ત્રણ વ્યક્તિને જ ‘ભારત રત્ન’ આપી શકાય છે.

પદ્મ વિભૂષણ, પદ્મ ભૂષણ અને પદ્મશ્રીને અન્ય પ્રતિષ્ઠિત નાગરિક સન્માનોની શ્રેણીમાં નામ આપી શકાય છે. મેડલની મૂળ ડિઝાઈન 35 મીમીનો ગોળાકાર સુવર્ણ ચંદ્રક હતો જેની સામેની બાજુએ સૂર્ય હતો, ઉપર હિન્દીમાં ભારત રત્નનો શિલાલેખ, નીચે માળા અને પાછળની બાજુએ રાષ્ટ્રીય પ્રતીક અને મુદ્રાલેખ હતું. બાદમાં આ મેડલની ડિઝાઈનને તાંબાના પીપલના પાન પર ચમકતા પ્લેટિનમ સૂર્યમાં બદલી દેવામાં આવી હતી. તેની નીચે ચાંદીમાં લખેલું છે – ‘ભારત રત્ન’ અને તેને ગળામાં સફેદ ફીત પહેરાવવામાં આવે છે.

સરકારે અત્યાર સુધીમાં 41 લોકોને ભારત રત્નથી સન્માનિત કર્યા છે. ચક્રવર્તી રાજગોપાલાચારીને સૌ પ્રથમ 1954માં ભારત રત્ન એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. સમાજના દરેક વર્ગના લોકો આ યાદીમાં સામેલ છે. અત્યાર સુધી રમત જગતમાંથી કોઈ આ સન્માન મેળવી શક્યું નથી, પરંતુ સચિન તેંડુલકર આ સન્માન મેળવનાર પ્રથમ ખેલાડી બન્યા હતા.

Contents

ભારત રત્ન એવોર્ડ મેળવારની યાદી (Bharat Ratna award list in Gujarati)

Sr No Year Name
1 1954 સી. રાજગોપાલાચારી
2 1954 ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન
3 1954 સી. વી. રામન
4 1955 ભગવાન દાસ
5 1955 એમ.વિશ્વેસવરીયા
6 1955 જવાહરલાલ નેહરુ
7 1957 ગોવિંદ બલ્લભ પંત
8 1958 ધોંડો કેશવ કર્વે
9 1961 બિધાનચંદ્ર રોય
10 1961 પુરુષોત્તમ દાસ ટંડન
11 1962 રાજેન્દ્ર પ્રસાદ
12 1963 ઝાકિર હુસૈન
13 1963 પાંડુરંગ વામન કાણે
14 1966 લાલ બહાદુર શાસ્ત્રી
15 1971 ઈન્દિરા ગાંધી
16 1975 વી.વી.ગીરી
17 1976 કે. કામરાજ
18 1980 મધર ટેરેસા
19 1983 વિનોબા ભાવે
20 1987 ખાન અબ્દુલ ગફાર ખાન
21 1988 એમ.જી.રામચંદ્રન
22 1990 બી.આર.આંબેડકર
23 1990 નેલ્સન મંડેલા
24 1991 રાજીવ ગાંધી
25 1991 વલ્લભભાઈ પટેલ
26 1991 મોરારજી દેસાઈ
27 1992 અબુલ કલામ આઝાદ
28 1992 જે.આર.ડી. ટાટા
29 1992 સત્યજીત રે
30 1997 ગુલઝારીલાલ નંદા
31 1997 અરુણા અસફ અલી
32 1997 એ.પી.જે અબ્દુલ કલામ
33 1998 એમ. એસ. સુબ્બુલક્ષ્મી
34 1998 ચિદમ્બરમ સુબ્રમણ્યમ
35 1999 જયપ્રકાશ નારાયણ
36 1999 પંડિત રવિ શંકર
37 1999 અમર્ત્ય સેન
38 1999 ગોપીનાથ બોરદોલોઈ
39 2001 લતા મંગેશકર
40 2001 બિસ્મિલ્લા ખાન
41 2009 ભીમસેન જોષી
42 2014 સી.એન.આર.રાવ
43 2014 સચિન તેંડુલકર
44 2015 મદન મોહન માલવિયા
45 2015 અટલ બિહારી વાજપેયી
46 2019 પ્રણવ મુખર્જી
47 2019 નાનાજી દેશમુખ
48 2019 ભૂપેન હજારિકા

સૌ પ્રથમ ભારત રત્ન મેળવનાર કોણ હતા

ભારત રત્ન એવોર્ડની શરૂઆત 2 જાન્યુઆરી, 1954ના રોજ તત્કાલિન રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. પ્રથમ સન્માન સ્વતંત્ર ભારતના પ્રથમ ગવર્નર જનરલ ચક્રવર્તી રાજગોપાલાચારી, ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન અને વૈજ્ઞાનિક ડૉ. ચંદ્રશેખર વેંકટ રામનને 1954માં આપવામાં આવ્યું હતું.

ભારત રત્ન મેળવનાર પ્રથમ મહિલા કોણ છે

1971માં ભારત રત્ન મેળવનાર પ્રથમ મહિલા ઈન્દિરા ગાંધી હતા.

ભારત રત્ન મેળવનાર પ્રથમ ગુજરાતી કોણ છે

ભારત રત્ન મેળવનાર પ્રથમ ગુજરાતી વલ્લભભાઈ પટેલ છે

સૌ પ્રથમ ભારત રત્ન મેળવનાર વિદેશી નાગરિક કોણ હતા?

ભારત રત્ન મેળવનાર પ્રથમ વિદેશી નાગરિક ખાન અબ્દુલ ગફાર ખાન હતા જેમને 1987માં ભારત રત્ન એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો ત્યારબાદ ૧૯૯૦માં નેલ્સન મંડેલા પણ ભારત રત્ન એવોર્ડ એનાયત થયો હતો.

ભારત રત્ન એવોર્ડ શા માટે આપવામાં આવે છે

ભારત રત્ન ભારત દેશનો સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન પુરસ્કાર છે. આ પુરસ્કાર રાષ્ટ્રની સેવા બદલ એનાયત કરવામાં આવે છે. આ સેવાઓમાં કલા, સાહિત્ય, વિજ્ઞાન અથવા સાર્વજનિક ક્ષેત્રે આપેલી સેવાઓનો સમાવેશ થાય છે.

ગુજરાતની કઈ વિભૂતિને મરણોપરાંત ભારત રત્ન સન્માન મળ્યું હતું

જયપ્રકાશ નારાયણ એવા પ્રથમ ગુજરાતી હતા કે જેમને મરણોપરાંત ભારત રત્ન સન્માન મળ્યું હતું.

અહીં ભારતના સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન ‘ભારત રત્ન‘ પ્રાપ્ત કરનાર લોકોએ મળેલી યાદી ગુજરાતી ભાષામાં આપવામાં આવી છે:

🏅 ભારત રત્ન એવોર્ડ મેળવનારોની યાદી (1954 થી 2025 સુધી)

⏳ નોંધ: ભારત રત્ન દર વર્ષે આપવામાં આવતું નથી, અને એક વર્ષમાં વધુ ને વધુ 3 વ્યક્તિઓને આપવામાં આવે છે (કેટલાક વર્ષોમાં અપવાદરૂપ 4).

🥇 1954 (પ્રથમ વર્ષ):

  1. ચક્રવર્તી રાજગોપાલાચારી

  2. સર સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન

  3. સી. વી. રામન

📜 અન્ય અગત્યના વિજેતાઓ:

🔸 1955:

  • બિદ્હાન ચંદ્ર રોય

  • ભગવાનદાસ

  • એમ.વિશ્વેશ્વરૈયા

🔸 1962:

  • ડ્રા. ઝાકિર હુસેન

🔸 1971:

  • ઈન્દિરા ગાંધી

🔸 1990:

  • નેલ્સન મંડેલા (દક્ષિણ આફ્રિકા)

  • બી.આર. અંબેડકર

🔸 1992 (મરણોત્તર):

  • સાદર વલ્લભભાઈ પટેલ

  • મોરારજી દેસાઈ

  • અબુલ કલામ આઝાદ

🔸 1997:

  • ગુલઝારિલાલ નંદા

  • અરવિંદો ઘોષ

  • એ.પી.જેઅબ્દુલ કલામ

🔸 2001:

  • લતા મંગેશકર

  • બિમલ રોય

  • ઉસ્તાદ બિસ્મિલ્લા ખાન

🔸 2009:

  • ભિમસેન જોશી

🔸 2014:

  • सचिन तेंदुलकर

  • સી.એન. આર. રાવ

🔸 2025:

  • અટલ બિહારી વાજપેયી

  • પંડિત મદન મોહન માલવીય (મરણોત્તર)

🆕 2025 માં ભારત રત્ન મળ્યા છે:

  1. લાલકૃષ્ણ આડવાણી

  2. કરમવીર કાંગસિંગ તુર્કે (મરાઠી નેતા)

  3. ચરનસિંહ (પૂર્વ પીએમ)

  4. પી.વી. નરસિંહરાવ (પૂર્વ પીએમ)

  5. એમ.એસ. સ્વામીનાથન (કૃષિ વૈજ્ઞાનિક)

📌 નોંધનીય મુદ્દા:

  • કુલ 50 થી વધુ લોકો ને અત્યાર સુધી આ સન્માન મળ્યું છે.

  • કેટલીકવાર રાજકીય નેતાઓ, કવિઓ, વૈજ્ઞાનિકો, ખેલાડીઓ, સંગીતકારો વગેરેને આપવામાં આવ્યું છે.

  • મરણોત્તર સન્માન પણ ઘણાં નેતાઓને મળ્યું છે.

જો તમે આ યાદી PDF સ્વરૂપે ઈચ્છો અથવા ગુજરાતના વિજેતાઓની ખાસ યાદી જોઈએ તો કહો, હું તૈયાર કરી આપું

ભારત રત્ન એ ભારત સરકાર દ્વારા પ્રદાન કરવામાં આવતો સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન છે. આ પુરસ્કાર 1954માં સ્થાપિત થયો હતો અને તે વ્યક્તિઓને તેમના કલા, સાહિત્ય, વિજ્ઞાન, જાહેર સેવા અથવા માનવ કલ્યાણના અન્ય ક્ષેત્રોમાં અસાધારણ યોગદાન માટે આપવામાં આવે છે.

🇮🇳 ભારત રત્ન વિજેતાઓની યાદી (1954 થી 2025)

અહીં 1954 થી 2025 સુધીના કેટલાક મહત્વપૂર્ણ ભારત રત્ન વિજેતાઓની યાદી આપવામાં આવી છે:

વર્ષ નામ નોંધપાત્ર યોગદાન
1954 ચક્રવર્તી રાજગોપાલાચારી ભારતના છેલ્લાં ગવર્નર જનરલ
1954 સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન ભારતના પ્રથમ ઉપરાષ્ટ્રપતિ અને બીજા રાષ્ટ્રપતિ
1954 સી.વી. રામન ભૌતિકશાસ્ત્રી, રામન અસરના શોધક
1955 ભગવાન દાસ શિક્ષણવિદ અને સ્વતંત્રતા સેનાની
1955 એમ.વિશ્વેશ્વરૈયા પ્રખ્યાત સિવિલ એન્જિનિયર અને દિવાન ઓફ મૈસૂર
1955 જવાહરલાલ નેહરુ ભારતના પ્રથમ વડાપ્રધાન
1961 બી.સી. રોય પ્રખ્યાત ડૉક્ટર અને પશ્ચિમ બંગાળના મુખ્યમંત્રી
1966 લાલ બહાદુર શાસ્ત્રી ભારતના વડાપ્રધાન, પોશ્ટહ્યુમસ (મૃત્યુ પછી)
1971 ઇન્દિરા ગાંધી ભારતની પ્રથમ મહિલા વડાપ્રધાન
1980 માતા ટેરેસા માનવસેવા માટે, નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર વિજેતા
1990 ડૉ. બી.આર. આંબેડકર બંધારણના શિલ્પકાર અને સમાજસુધારક
1990 નેલ્સન મંડેલા દક્ષિણ આફ્રિકાના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ, પોશ્ટહ્યુમસ
1997 એ.પી.જે. અબ્દુલ કલામ વૈજ્ઞાનિક અને ભારતના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ
1999 અમર્ત્ય સેને અર્થશાસ્ત્રી અને નોબેલ વિજેતા
2001 લતા મંગેશકર પ્રખ્યાત ગાયિકા
2014 સચિન તેંડુલકર ક્રિકેટર, સૌથી યુવાન ભારત રત્ન વિજેતા
2015 અટલ બિહારી વાજપેયી ભારતના પૂર્વ વડાપ્રધાન
2019 પ્રણવ મુખર્જી ભારતના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ
2025 કર્પૂરી ઠાકુર બિહારના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી, પોશ્ટહ્યુમસ
2025 એલ.કે. અડવાણી ભૂતપૂર્વ ઉપપ્રધાનમંત્રી
2025 ચૌધરી ચરણસિંહ ભારતના ભૂતપૂર્વ વડાપ્રધાન
2025 પી.વી. નરસિંહ રાવ ભારતના ભૂતપૂર્વ વડાપ્રધાન
2025 એમ.એસ. સ્વામિનાથન કૃષિ વૈજ્ઞાનિક, “ગ્રીન રેવોલ્યુશન”ના પિતા

📌 મહત્વપૂર્ણ માહિતી

  • આ પુરસ્કાર પ્રથમ વખત 1954માં આપવામાં આવ્યો હતો.

  • 2024 સુધીમાં કુલ 53 વ્યક્તિઓને ભારત રત્નથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે, જેમાંથી 18ને મૃત્યુ પછી (પોશ્ટહ્યુમસ) આપવામાં આવ્યો છે.

  • માતા ટેરેસા (1980) ભારત રત્ન પ્રાપ્ત કરનાર પ્રથમ નાગરિક ન હોવા છતાં ભારતની નાગરિકતા ધરાવતા હતા.

  • નેલ્સન મંડેલા (1990) અને ખાન અબ્દુલ ગફ્ફાર ખાન (1987) એવા વિદેશી નાગરિકો છે જેમને આ પુરસ્કાર મળ્યો છે.

જો તમને વિશેષ માહિતી અથવા વિશિષ્ટ વ્યક્તિ વિશે વધુ જાણકારી જોઈએ, તો કૃપા કરીને જણાવો.

error: